Zoveelste verkiezingen in Israël doorbreken eindelijk impasse

2 november 2022
(t/m 22 november 2022 bijgewerkt)

De vijfde Israëlische verkiezingen binnen drieënhalf jaar zijn gewonnen door het rechtse blok onder leiding van de liberale Likoed van voormalig premier Netanyahu.

Op een vrij zonnige en aangename dinsdag 1 november ^[1]^[2] gingen de Israëliërs opnieuw naar de stembus omdat de anti-Netanyahucoalitie van Lapid-Bennett uit elkaar was gespat. Waren de vorige vier verkiezingen steeds geëindigd in remise, dit keer lijkt er wel een duidelijke winnaar te zijn: het religieus-rechtse blok van Netanyahu stevent af op 64 zetels in de 25ste Knesset, tegen 46 voor het centrum-linkse blok van Lapid en 10 voor de Arabische partijen (op de hand van het centrum-linkse blok).

De verkiezingsstrijd, die tamelijk futloos verliep (de zoveelste binnen korte tijd), stond in het licht van de hoge kosten van het levensonderhoud en veiligheidsproblemen. De stagnerende vredesonderhandelingen met de Palestijnen waren van geen betekenis, wat ook niet het geval was bij de afgelopen verkiezingen.

Er waren geen opvallende nieuwe namen onder de politieke leiders, uitgezonderd rabbijn Goldknopf die namens Agudat Yisrael de nieuwe aanvoerder van Verenigd Thora-Jodendom is geworden.

Ook waren er geen nieuwe partijen, behalve de Partij van Nationale Eenheid, een speciaal voor deze verkiezingen opgerichte samenwerking van de Blauw en Wit-alliantie (alleen nog bestaande uit Veerkracht voor Israël) van voormalig stafchef Gantz en Nieuwe Hoop van Sa'ar (afkomstig uit de Likoed) plus een tweetal onafhankelijke politici, waaronder Eizenkot (ook ex-stafchef).

Opmerkelijk was de opkomst van de Religieus-Zionistische Partij (tot voor kort Tkuma geheten), die van een onbeduidend klein partijtje is uitgegroeid tot de derde partij van het land. Een spraakmakend figuur als Ben-Gvir, de tweede man en leider van het in de Religieus-Zionistische Partij opgenomen Otzma Yehudit, werd voorheen als een extreemrechtse zonderling beschouwd die men placht links te laten liggen. Hij maakt nu echter kans op een ministerspost als zijn partij mee gaat doen aan – zo laat het zich aanzien – een nieuwe regering van Netanyahu (zijn zesde).

De linkse Meretz – onder leiding van Gal-On (ze was al eerder politiek leider) – zal voor het eerst sinds haar intrede in 1992 in de Knesset geen deel uitmaken van het parlement. Meretz heeft op het nippertje de kiesdrempel niet gehaald (de partij komt ongeveer vierduizend stemmen te kort).

Een andere partij die uit het parlement is verdwenen, is de rechtsnationalistische alliantie Yamina. De vorige keer had deze samenwerking – waarvan alleen nog de partij Nieuw Rechts deel uitmaakte – zeven zetels in de wacht gesleept. Tijdens de afgelopen Knessettermijn zijn diverse parlementariërs uit de alliantie en partij gestapt. Geen van beiden deed mee aan de verkiezingen. In plaats daarvan heeft de uit Nieuw Rechts afkomstige Shaked – momenteel minister van Binnenlandse Zaken – met het Het Joodse Huis geprobeerd de nieuwe Knesset binnen te komen, wat haar niet is gelukt omdat ze ver beneden de kiesdrempel is terechtgekomen.

De Arbeidspartij is nog maar een schim van wat ze eens was. Al jaren doet de sociaaldemocratische partij het slecht, sinds de verkiezingen van 2019 cirkelt ze rond de vijf zetels en dat is ook nu weer het geval. Ze is ten opzichte van de vorige verkiezingen bijna gehalveerd en is maar ternauwernood boven de kiesdrempel uitgekomen.

De islamistische Ra'am is de grootste Arabische partij in de Knesset en ook de enige die er enigszins op vooruit is gegaan. Ra'am maakt deel uit van de regering Lapid-Bennett.

Yesh Atid, de partij van premier Lapid, doet het wel goed en heeft aanzienlijke verkiezingswinst geboekt. Lapid heeft Netanyahu met de uitslag gefeliciteerd en opdracht gegeven alles gereed te maken voor de overgang naar een nieuw kabinet-Netanyahu. Laatstgenoemde is hiertoe op drie november al verkennende gesprekken begonnen met zijn bondgenoten.

Uitslag

Een overzicht nadat alle stemmen voor de 25e Knesset (het Israëlische éénkamerparlement) zijn geteld (definitieve stand 9 november):

partij	zetels	verschil	percentages	stemmen	overtuiging	blok	leid(st)er	opmerkingen
Likoed (HaLikud)	32	+2	23,41%	1.115.336	conservatief-liberaal	rechts	Benjamin Netanyahu
Yesh Atid	24	+7	17,79%	847.435	centrum-liberaal	links	Yair Lapid
Religieus-Zionistische Partij (HaTzionut HaDatit)	14	+8	10,84%	516.470	rechts-nationalistisch-religieus	rechts	Bezalel Smotrich	voorheen aangeduid als Tkuma, officiële naam nog steeds Nationale Unie-Tkuma (HaIchud HaLeumi-Tkuma - 7 zetels) plus hiermee verbonden: Otzma Yehudit (Joodse Kracht - 6 zetels) + Noam (1 zetel)
Partij van Nationale Eenheid (HaMaḥane HaMamlakhti)	12	-2	9,08%	432.482	centrum-liberaal	links	Benny Gantz	samenwerking van Blauw en Wit (Kahol Lavan) / Veerkracht voor Israël (Hosen L'Yisrael - 6 zetels), Nieuwe Hoop (Tikva Hadasha - 4 zetels) + 2 onafhankelijken
Shas	11	+2	8,25%	392.964	orthodox-religieus	rechts	Aryeh Deri
Verenigd Thora-Jodendom (Yahadut HaTorah)	7	0	5,88%	280.194	orthodox-religieus	rechts	Yitzhak Goldknopf	samenwerking van Agudat Yisrael (Bond van Israël - 4 zetels) + Degel HaTorah (Vlag van de Thora - 3 zetels)
Yisrael Beiteinu	6	-1	4,48%	213.687	rechts-nationalistisch	links	Avigdor Lieberman
Ra'am	5	+1	4,07%	194.047	islamistisch	Arabisch	Mansour Abbas
Hadash-Ta'al	5	0	3,75%	178.735	links	Arabisch	Ayman Odeh	samenwerking van Hadash (communistisch - 4 zetels) + Ta'al (gematigd links - 1 zetel) (in de 24e Knesset had Hadash 3 zetels en Ta'al 2; Hadash is deels ook Joods)
Arbeidspartij (HaAvoda)	4	-3	3,69%	175.992	sociaaldemocratisch	links	Merav Michaeli
Meretz	0	-6	3,16%	150.793	sociaaldemocratisch-groen	links	Zehava Gal-On
Balad	0	-1	2,91%	138.617	sociaaldemocratisch	Arabisch	Sami Abu Shehadeh
Het Joodse Huis (HaBayit HaYehudi)	0	-7	1,19%	56.775	rechts-nationalistisch-religieus	rechts	Ayelet Shaked	Yamina-alliantie bij de vorige verkiezingen, met alleen Nieuw Rechts (HaYamin HeHadash) als deelnemer; Shaked is uit laatste afkomstig
overige partijen (27)	0	0	1,50%	71.215
totale zetels	120
geldige stemmen			70,19%	4.764.742
ongeldige stemmen			0,44%	29.851
uitgebrachte stemmen			70,63%	4.794.593
stemgerechtigd				6.788.804

Laatstgenoemde drie halen de kiesdrempel van 3,25 procent niet. De opkomst ligt tegen de 71 procent, drie procent meer dan vorig jaar en de op een na beste opkomst van de afgelopen jaren. De uiteindelijke uitkomst is op 9 november bekendgemaakt en op 15 november is de nieuwe Knesset aangetreden.

De volgende partijen waren lijstverbindingen aangegaan: