Israël kiest een nieuw parlement
10 april 2019
Op dinsdag 9 april [1] werden er verkiezingen voor de 21ste Knesset (het Israëlische parlement) gehouden.[2] Oorspronkelijk zouden de verkiezingen pas in november plaatsvinden maar vanwege allerlei problemen in de coalitie waren ze vervroegd. Dezen waren onder andere veroorzaakt doordat Yisrael Beitenu in november 2018 uit de regering was gestapt, er wrijving met de ultra-orthodoxe partijen (Shas en Verenigd Thora-Jodendom) was ontstaan over een wetsvoorstel om ook jongeren uit die gelederen aan de dienstplicht te onderwerpen plus het gegeven dat premier Netanyahu te maken had gekregen met een strafrechtelijk onderzoek naar mogelijke corruptie.
Zoals de peilingen al aangaven werd het een nek-aan-nek-race tussen de liberaal-nationalistische Likoed van premier Benjamin Netanyahu en nieuwkomer Kahol Lavan (en) ('Blauw en Wit' in het Nederlands) van oud-opperbevelhebber Benny Gantz. Kahol Lavan is een paar maanden voor de verkiezingen opgericht en betreft een samenwerking tussen Yesh Atid ('Er is een Toekomst') van Yair Lapid, de nieuwe partij Telem (en) van (ook al) oud-opperbevelhebber Moshe Ya'alon en Hosen l'Yisrael (en) ('Veerkracht Israël'), eveneens een nieuwe partij en opgericht door de reeds eerdergenoemde Benny Gantz.
Beiden hadden tijdens de aanloop naar de verkiezingen fel tegen elkaar uitgehaald en over en weer beschuldigingen geuit dat de veiligheid van het land niet voldoende gewaarborgd zou blijven mocht de tegenstander de verkiezingen winnen. Vooral de recentelijk weer opgedoken problemen met de Gazastrook waren daar debet aan. Zowel Netanyahu als Gantz wierpen zich op als de krachtigste beschermers van het land. Zo eiste Gantz een hard optreden tegen de militanten van Hamas en soortgelijke Palestijnse groeperingen en beloofde Netanyahu dat als hij de verkiezingen zou winnen de Joodse nederzettingen op de Westoever bij Israël zouden worden gevoegd, een belofte die hij ook deed om kiezers weg te lokken bij de nieuw gevormde rechts-nationalistische groeperingen Verenigd Rechts (en) en Nieuw Rechts (worden verderop besproken).
Beiden riepen zichzelf na afloop van de verkiezingen tot winnaar uit maar uiteindelijk bleek de Likoed net iets meer stemmen te hebben vergaard dan Blauw en Wit. Wat betreft het aantal zetels zal dit waarschijnlijk niets uitmaken, omdat beide waarschijnlijk op 35 zetels uit zullen komen.
Partijen die het ook goed deden, waren de twee orthodox-religieuze partijen − Shas en Verenigd Thora-Jodendom − plus Verenigd Rechts (en) (Ihud Miflagot HaYamin, een samenwerking van HaBayit HaYehudi ('Het Joodse Huis'), Tkuma (en) en Otzma Yehudit (en)), een andere nieuwkomer.
De overige partijen moesten louter verliezen incasseren.
De Gezamenlijke Lijst van de vier, hoofdzakelijk Arabische partijtjes was uiteengevallen in twee samenwerkingsverbanden, te weten Hadash-Ta'al (Hadash is een communistische partij waarin Arabieren en Joden samenwerken, Ta'al (en) een zeer kleine, gematigd-Arabische partij) en Ra'am-Balad (Ra'am, ook wel aangeduid als 'Verenigde Arabische Lijst', is islamistisch en Balad socialistisch). Beide combinaties verloren een respectievelijk twee zetels.
Het nationalistische Yisrael Beitenu van Avigdor Lieberman deed ook een stapje terug en kwam op vijf zetels uit. Hetzelfde gold voor de links-seculiere Meretz die werd aangevoerd door Tamar Zandberg en een zetel moest opgeven.
Grote klappen vielen bij Kulanu en vooral bij de Arbeidspartij (HaAvoda). Kulanu komt voort uit de Likoed en deed voor het eerst bij de vorige verkiezingen mee en haalde toen tien zetels binnen maar kwam nu niet verder dan vier. Ronduit dramatisch was de uitslag voor de Arbeidspartij, deze zakte van 19 naar 6 zetels. De Arbeidspartij was dé grote regeringspartij uit de begintijd van Israël en scoorde steevast tientallen zetels. De neergang begon zo rond de eeuwwisseling maar de sociaal-democratische partij wist tot deze verkiezingen nog steeds zo'n vijftien tot negentien zetels in de wacht te slepen.
Een drietal nieuwkomers lijkt vanwege de kiesdrempel van 3,25 procent net de boot te missen: Nieuw Rechts (HaYamin HeHadash, een afsplitsing van Het Joodse Huis) van Naftali Bennett en in zijn kielzog Ayelet Shaked, de libertijns-nationalistische Zehut (en) van Moshe Feiglin (en) en Gesher (en) van Orly Levy (indertijd uit Yisrael Beitenu gestapt vanwege diens deelname aan het vierde kabinet-Netanyahu).
De verkiezingsuitslag is nog niet helemaal zeker omdat er nog een klein aantal stemmen moeten worden geteld waardoor bijvoorbeeld deze drie nieuwkomers alsnog in de Knesset plaats zouden kunnen nemen.
De verhouding rechts-links is in het voordeel van de rechtse partijen uitgevallen; zij zullen zo'n 65 van de 120 zetels gaan bezetten.[3]
Premier Netanyahu heeft al aangeven een nieuwe regering te willen vormen waar instemmend op is gereageerd door beide orthodox-joodse partijen alsmede Yisrael Beitenu en Verenigd Rechts. Kulanu heeft daar ook wel oren naar, maar maakt een voorbehoud voor het strafrechtelijk onderzoek dat tegen premier Netanyahu loopt. Mocht dit resulteren in strafvervolging, dan ziet Kulanu van een regering onder Netanyahu af.
Nieuwe samenstelling van de Knesset bewerken
Op 17 april is de officiële uitslag naar buiten gebracht.[4] De opkomst voor de nieuwe - 21e - Knesset is op 68,5 procent uitgekomen. De Likoed heeft toch geen 36 zetels gekregen maar is wel de grootste partij gebleven. Verenigd Thora-Jodendom heeft een zetel extra in ontvangst mogen nemen.
De wijzigingen zijn ten opzichte van het aantal zetels dat de partijen in de huidige - 20e Knesset - innemen en wijken daarom soms af van wat ze oorspronkelijk hadden aan het begin van de parlementaire zitting vier jaar geleden.
Zo is Yesh Atid opgegaan in de nieuwe formatie Blauw en Wit (Kahol Lavan), is de Zionistische Unie opgeheven en doet daarvan alleen nog de Arbeidspartij mee terwijl Hatnuah de andere partner uit de politiek is gestapt, is de Gezamenlijke Lijst van de vier (merendeels) Arabische partijtjes ter ziele en uiteengevallen in enerzijds de combinatie Hadash-Ta'al en anderzijds Ra'am-Balad, en heeft Het Joodse Huis (HaBayit HaYehudi) met toevoeging van een ander partijtje een naamswijziging ondergaan (Verenigd Rechts) en bovendien te maken gekregen met een afscheiding (Nieuw Rechts), die zelfstandig aan de verkiezingen heeft meegedaan.
Een groot aantal partijen was voor de verkiezingen een lijstverbinding aangegaan:[5][6]
- Likoed en Verenigd Rechts (en)
- Shas en Verenigd Thora-Jodendom (de ultra-orthodoxe partijen)[7]
- Hadash-Ta'al (en) en Ra'am-Balad (vormden tezamen de voormalige Gezamenlijke Lijst)
- Arbeidspartij en Meretz
- Yisrael Beitenu en Nieuw Rechts
De nieuwkomers (nieuwe partijen en formaties) staan schuin afgedrukt.
| partijen | procenten | zetels | wijzigingen | opmerkingen | politieke kleur | politieke leiders |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Likoed | 26,5% | 35 | +5 | liberaal rechts-nationalistisch | Benjamin Netanyahu | |
| Kahol Lavan (Blauw en Wit) (en) |
26,1% | 35 | +24 | opgericht in februari 2019, samenwerking van: Hosen L'Yisrael (Veerkracht Israël) (en), Yesh Atid, Telem (en) [8] |
midden-nationalistisch | Benny Gantz [9] |
| Shas | 6,0% | 8 | +1 | orthodox-sefardisch | Aryeh Deri (en) | |
| Yahadut HaTora HaMeuhedet (Verenigd Thora-Jodendom) |
5,8% | 8 | +2 | samenwerking van: Agudat Yisrael (en), Degel HaTorah (en) [10] |
orthodox-asjkenazisch | Yaakov Litzman (en), Moshe Gafni (en) [11] |
| Hadash-Ta'al | 4,5% | 6 | 0 | samenwerking van: Hadash, Ta'al (en) [12] |
Hadash (Arabisch-)communistisch, Ta'al Arabisch-midden |
Ayman Odeh (en) [13] |
| HaAvoda (Arbeidspartij) |
4,4% | 6 | -12 | sociaal-democratisch | Avi Gabbay | |
| Yisrael Beitenu | 4,0% | 5 | 0 | seculier rechts-nationalistisch | Avigdor Lieberman | |
| Ihud Miflagot HaYamin (Verenigd Rechts) (en) |
3,7% | 5 | 0 | opgericht in februari 2019, samenwerking van: HaBayit HaYehudi (Het Joodse Huis), Tkuma (en), Otzma Yehudit (en) [14] |
religieus rechts-nationalistisch | Rafi Peretz (en) [15] |
| Meretz | 3,6% | 4 | -1 | seculier-links | Tamar Zandberg | |
| Kulanu | 3,5% | 4 | -6 | midden-rechts | Moshe Kahlon | |
| Ra'am-Balad | 3,3% | 4 | -3 | samenwerking van: Ra'am (Verenigde Arabische Lijst), Balad [16] |
Ra'am Arabisch-islamistisch, Balad Arabisch-socialistisch |
Mansour Abbas (en) [17] |
| HaYamin HeHadash (Nieuw Rechts) |
3,2% | 0 | -3 | in december 2018 afgesplitst van HaBayit HaYehudi (Het Joodse Huis) |
(religieus) rechts-nationalistisch | Naftali Bennett |
| Zehut (en) | 2,7% | 0 | / | libertijns rechts-nationalistisch | Moshe Feiglin (en) | |
| Gesher (en) | 1,7% | 0 | -1 | opgericht in december 2018 door onafhankelijk parlementariër Orly Levy, (mei 2016 afgescheiden van Yisrael Beitenu) |
gematigd links | Orly Levy |
| Hatnuah | / | / | - 6 | in februari 2019 opgeheven | gematigd links | Tzipi Livni |
Foto's bewerken
-
Verkiezingsspandoeken op straat -
Een stembureau in Ramat Gan -
De voormannen van Blauw en Wit -
Verkiezingsposter met diverse kopstukken 2 -
Verkiezingsposters in het Russisch
.jpg)
Zie ook bewerken
- Zoveelste verkiezingen in Israël doorbreken eindelijk impasse - op 1 november 2022 voor de 25e Knesset
- Vierde verkiezingen in Israël vanwege financiële perikelen - op 23 maart 2021 voor de 24e Knesset
- Derde verkiezingen op rij in Israël - op 2 maart 2020 voor de 23e Knesset
- Israël kiest opnieuw een nieuw parlement - op 17 september 2019 voor de 22e Knesset
---
- Netanyahu's formatiepoging mislukt, Gantz aan zet (26 oktober 2019)
- Vorming regeringscoalitie Israël mislukt, nieuwe verkiezingen (30 mei 2019)
|
Wil je deze pagina delen?
|
