Zeer grote verkiezingswinst voor de PVV van Geert Wilders

25 november 2023

De verkiezingen voor een nieuwe Tweede Kamer die op woensdag 22 november zijn gehouden, zijn – tegen de verwachtingen in – uitgelopen op een enorme overwinning voor de PVV van Geert Wilders. Diens partij boekte een winst van maar liefst twintig zetels en torent nu met 37 zetels ver boven de andere partijen uit. De nadruk die Wilders in debatten voortdurend legde op een stop op de migratie en het vooropstellen van het belang van de Nederlanders lijkt duidelijk zijn vruchten te hebben afgeworpen.

In de peilingen was een dergelijke eclatante overwinning voor de PVV niet voorzien. Daar kwam de partij zo'n zetel of tien lager uit, al was de PVV de laatste tijd wel aan een opmars bezig.

Wilders had in de aanloop naar de verkiezingen aangegeven graag aan een nieuwe regering deel te nemen en had daarom zijn sterk uitgesproken standpunten over zaken als migratie en de islam al wat gematigd. Deze nieuwe houding heeft hem reeds de bijnaam 'Geert Milders' opgeleverd, al blijven velen hun twijfels over zijn veranderde opstelling houden.

Tweede en derde zijn de combinatie GroenLinks-PvdA onder leiding van Frans Timmermans met 25 zetels (heeft ze geen windeieren gelegd want een winst van acht zetels) en de VVD onder aanvoering van Dilan Yeşilgöz met 24 zetels (een aanzienlijke aderlating van tien zetels van de partij van demissionair premier Mark Rutte). Deze laatste uitkomst stelt enigszins teleur, in de peilingen had de partij enkele zetels hoger gestaan.

Grootste nieuwkomer is het Nieuw Sociaal Contact van het van het CDA afgescheiden Kamerlid Pieter Omzigt, een partij die met twintig zetels de Tweede Kamer betreedt. Daarna komt D66 van Rob Jetten dat een gevoelig verlies van vijftien zetels moest incasseren en op negen zetels is uitgekomen. Hierna volgt de BoerBurgerBeweging van Caroline van der Plas (ook met een CDA-achtergrond). Betrad zij na de vorige verkiezingen nog als eenling de Kamer, nu zal zij door zes partijgenoten worden vergezeld. Teleurstelling is er ook voor het CDA en de SP met als respectievelijke lijsttrekkers Henri Bontenbal en Lilian Marijnissen, die beide op vijf zetels zijn blijven steken, een achteruitgang van tien zetels voor het CDA en vier voor de SP. Van de eerste blijft zodoende nog maar een derde over, de tweede is nagenoeg gehalveerd. Beide partijen kampen al langere tijd met zetelverlies.

Vijf partijen hebben drie zetels binnengehaald: DENK (geen verschil met vorige keer), Partij voor de Dieren (halvering naar drie zetels, had een lijsttrekkerscrisis achter de rug), Forum voor Democratie (in de huidige zitting hadden zich al drie Kamerleden losgemaakt, bij mekaar vijf zetels achteruit), SGP (zoals gewoonlijk gelijk gebleven) en de ChristenUnie (gevoelig verlies van twee zetels). Hekkensluiters zijn Volt (twee zetels, een zetel eraf) en JA21 (van drie naar een zetel, had reeds twee Kamerleden verloren).

Drie partijen zijn helemaal buiten de boot gevallen: 50PLUS (had een zetel), BIJ1 (had ook een zetel) en nieuwkomer BVNL van het van Forum voor Democratie afgescheiden Kamerlid Wybren van Haga, die te weinig stemmen hebben gehaald om op een zetel plaats te kunnen nemen.

De opkomst liep tegen de 78 procent, een procentje lager dan vorige keer. Naar verwachting zal op woensdag 6 september de nieuwe Kamer worden geïnstalleerd.

Uitslag

Grootste partij per gemeente (uiteindelijke landelijke opkomst is 77,7 procent)

Samengevat is de uitslag als volgt:

Partijen nieuwe Kamer	Zetels	Verschil ¹	Verschil ²	Partijen oude Kamer
PVV	37	+20	+21	PVV
GL-PvdA ³	25	+8	+8	GL-PvdA
VVD	24	-10	-10	VVD
NSC	20	+20	+19	Lid Omtzigt
D66	9	-15	-15	D66
BBB	7	+6	+3	BBB
CDA	5	-10	-9	CDA
SP	5	-4	-4	SP
DENK	3	0	0	DENK
PvdD	3	-3	-3	PvdD
FVD	3	-5	-2	FVD
SGP	3	0	0	SGP
CU	3	-2	-2	CU
Volt	2	-1	0	Volt
JA21	1	-2	0	JA21
50+	0	-1	0	50+
BIJ1	0	-1	-1	BIJ1
BVNL	0	0	-2	Groep Van Haga
overig	0	0	-3	⁴
Totaal	150