Terroristische aanslagen in Catalonië

Klik hier om zelf een nieuwsartikel te schrijven.

17-18 augustus 2017

In Catalonië zijn twee terroristische aanslagen gepleegd. De eerste, waarbij dertien doden vielen en honderdtwintig gewonden, vond plaats op de Rambla in Barcelona. Diep in de nacht volgde een tweede aanslag in Cambrils dicht bij Salou door vijf daders die met nepbomgordels in een busje op mensen in reden. Een burger kwam om en de vijf daders werden door de politie doodgeschoten. Een dag eerder vond al een explosie plaats toen in Alcanar een explosief met gasflessen werd geprepareerd.[1][2][3]

Verloop bewerken

Aanslag met een busje in Barcelona bewerken

Op de beroemde boulevard La Rambla in Barcelona, waar veel toeristen komen, is vanavond omstreeks 17:00 uur een wit busje ingereden op een grote groep mensen. De bestelwagen kon de verkeersvrije zone oprijden en kwam pas na 600 meter tot stilstand[4] tegen een krantenkiosk. Verschillende treinstations en metrostations werden onmiddellijk uit voorzorg afgesloten.[5]

Er zijn dertien doden gevallen;15 zijn er ernstig aan toe.[1] Een Belgische vrouw kwam om het leven. Daarnaast raakten nog twee Belgen[6] en drie Nederlanders gewond.[7]

De politie gaat uit van een terroristische aanslag. Islamitische Staat heeft de aanslag inmiddels heeft opgeëist.[2]

Vijf terroristen doodgeschoten in Cambrils bewerken

In de kustplaats Cambrils dicht bij Salou in Catalonië probeerden terroristen in te rijden op een grote groep flanerende mensen en een politiewagen. De terroristen droegen bomgordels, die achteraf nep bleken. Ze zouden nog hebben geprobeerd met messen op de agenten in te steken.[2][3]

Een burger kwam daarbij om het leven en de vijf terroristen zijn doodgeschoten. Ook raakten zes burgers en twee politieagenten gewond. Het gaat om dezelfde terreucel als op La Rambla in Barcelona.[2][3]

Voorbereidingen met explosie in Alcanar bewerken

De dag voorafgaand aan de aanslagen, was er een gasexplosie in Alcanar die de politie ermee in verband brengt. Een huis werd volledig verwoest en een man kwam om het leven. De explosie gebeurde toen er explosieven werden geprepareerd met gasflessen.[2]

Slachtoffers bewerken

Herdenkingsmoment op Plaça de Catalunya

Er zijn bij elkaar zestien doden en honderdtwintig gewonden.[4] La Rambla is bij uitstek een toeristengebied en er waren slachtoffers van meer dan dertig nationaliteiten.[1] Onder de zestien doden is één Belgisch slachtoffer, het gaat om een vrouw uit Tongeren. Nog twee andere Belgen liggen in het in hospitaal, daarvan is één iemand zwaargewond.[4] Er zijn ook drie Nederlandse slachtoffers gemeld. Ze zijn in het ziekenhuis behandeld maar zijn buiten levensgevaar.[7] Dodelijke slachtoffers vielen verder te betreuren uit Duitsland (3),[8] Spanje (2)[9] en Italië (1).[10] De identiteit van alle slachtoffers is nog niet bekend.

Op Plaça de Catalunya nabij La Rambla werd vrijdagmiddag een herdenkingsmoment gehouden voor de slachtoffers van de aanslag. Herhaaldelijk scandeerde het publiek minutenlang in koor "Ik ben niet bang" in het Catalaans ("No tinc por").[11] Op het stadhuis van Barcelona kunnen inwoners iets in het rouwregister schrijven.

Het stadhuis op Plaza de Cibeles in Madrid werd iets na tien uur 's avonds verlicht in de kleuren van Barcelona: geel, rood en wit. Een gebaar van solidariteit en steun aan het volk.[12]

De Catalaanse overheid heeft drie dagen van nationale rouw afgekondigd.[13]

Klopjacht naar de daders bewerken

 
Stadhuis en fontein in de Catalaanse kleuren
 
Een vrouw schrijft iets op een boom in La Rambla

Er werden twee bestelwagens gebruikt. Een ervan werd gebruikt voor de aanslag en met een tweede werd de vlucht ingezet. Die tweede werd later teruggevonden in het stadje Vic dat op een uur rijden van La Rambla ligt.[4]

Twee uur na de aanslag op La Rambla hield de politie een klopjacht naar de daders en blokkeerde straten waarbij alle automobilisten werden gecontroleerd. Een bestuurder in een Ford Focus probeerde de controle te voorkomen en reed op de politieagenten in. Twee agenten raakten daarbij gewond. De automobilist werd later dood teruggevonden in Sant Just Desvern. Het is niet duidelijk of dit komt omdat de politie schoten op hem heeft gelost.[4]

Tegen diezelfde tijd meldden de autoriteiten ook de eerste twee arrestaties. Het gaat om een Marokkaanse man en een man uit Melilla, een Spaanse enclave in Marokko. In de ochtend erna arresteerde de politie nog een mogelijke betrokkene. Een van de arrestanten is Driss Oukabir. Hij beweert dat zijn paspoort gestolen is en dat hij zelf niets te maken heeft met de aanslag. De Spaanse recherche gaat uit van een terreurgroep van tussen de acht en twaalf betrokkenen.[14]

De dader stapte na de aanslag uit en wist te voet te ontkomen. Hij is een dag later nog niet gevonden. Aanvankelijk dachten de autoriteiten dat het om de 18-jarige Moussa Oukabir zou gaan, de broer van eerder genoemde Driss.[14] Moussa is een van de daders die in Cambrils om het leven kwam.[15]

Op zaterdag 19 augustus is er nog een verdachte op vrije voeten, namelijk Younes Abouyaaqoub (22). Hij wordt inmiddels verondersteld de bestuurder te zijn geweest in La Rambla. Er wordt rekening mee gehouden dat hij de grens naar Frankrijk is overgestoken.[16] Hij ontkwam door een auto te kapen. De eigenaar werd doodgestoken in zijn auto teruggevonden in het plaatsje Sant Just, niet ver van Barcelona.[17] Abouyaaqoub werd zelf op de maandag na de aanslag doodgeschoten door de politie. Die trof hem aan in Subirats na tips van bewoners die een verdachte man hadden gezien. Zijn identiteit kon eerst nog niet vastgesteld worden, omdat hij (nog) een nepbomgordel droeg.[18]

Er was een grotere aanslag voorbereid bewerken

Er was een grotere aanslag voorbereid dan er heeft plaatsgevonden. Dit melden bronnen die nabij de onderzoekers naar de aanslag staan. De ontploffing in het huis in Alcanar heeft tot de uitvoering van een noodgreep geleid. Het staat inmiddels vast dat het gaat om leden van dezelfde terreurcel.[19]

Aanvankelijk was het plan geweest om een voertuig vol met explosieven te laden. Deze bewering komt van terrorismedeskundige Rukmini Callimachi van The New York Times die dit eveneens van Spaanse rechercheurs weet. Aanvankelijk was het plan om een vrachtwagen te nemen en daar alles in te laden en te laten ontploffen. Dit plan kon niet doorgaan vanwege het ontbreken van een juist rijbewijs, waardoor het plan gewijzigd werd in het volladen van twee busjes. De ontploffing in Alcanar bracht alles in een stroomversnelling, waardoor besloten werd tot de aanslagen met de busjes in Barcelona en Cambrils.[19]

Islamistisch radicalisme in Spanje bewerken

Overzichtskaart 2012-2017
  • Zwart: acties tegen jihadisten
  • Rood: aantal gearresteerde jihadisten
  • Het getal tussen haakjes betreft alleen 2017
    (bron: La Vanguardia)

Ondanks dat IS de aanslag formeel heeft opgeëist, staat niet vast dat IS er ook daadwerkelijk de opdracht toe gegeven heeft. Wel zijn de aanslagen overduidelijk op de modus operandi van IS geïnspireerd. In januari 2016 werd in een video van IS heel duidelijk dat Spanje een doelwit is. De ambitie werd toen uitgesproken om Al-Andalus terug te veroveren. Dit verwijst niet naar de regio Andalusië, maar naar vrijwel geheel Spanje en Portugal, waar in 1492 de laatste Moorse overheersers werden verdreven.[19] Ook zouden de twee enclaves van Spanje in Noord-Marokko een reden zijn voor IS om Spanje als doelwit te kiezen.[20]

Het feit dat IS steeds vaker in het Spaans publiceert, zou volgens Carola Garcia-Calvo, een terrorismedeskundige voor het koninklijk instituut Elcano, een aanwijzing zijn dat IS er steeds meer in slaagt moslims in Spanje te werven voor de jidhad. 45% van alle 120 terrorismeverdachten in de periode 2013-2015 had de Spaanse nationaliteit.[19] De aanslagplegers komen ook nu deels uit Spanje (Noord-Catalonië)[21] en uit Marokko.[14]

Spanje houdt al langer rekening met een terreuraanslag. Sinds de Terroristische aanslagen in Madrid van 11 maart 2004, waarbij 191 mensen om het leven kwamen, zitten de veiligheidsdiensten erbovenop. Sindsdien zijn er ongeveer achthonderd mensen gearresteerd[20] en werden herhaaldelijk terreurcellen opgerold. Rond drieduizend veiligheidsmensen zijn ermee bezig.[22] Momenteel worden duizend mensen in Spanje in de gaten gehouden.[20]