Opinie: De NMBS privatiseren zal leiden tot een slechter openbaar vervoer

Klik hier om zelf een nieuwsartikel te schrijven.

26 augustus 2017

Opinie: De NMBS privatiseren zal leiden tot een slechter openbaar vervoer

Minister van Financiën Johan Van Overtveldt liet afgelopen vrijdag heel wat stof opwaaien toen hij in de pers verklaarde te overwegen de NMBS te privatiseren. Ook de gedeeltelijke participatie in Belfius en Belgacom (Proximus) zou onder de schop moeten. ^[1]

Meteen nuanceerde Van Overtveldt zijn uitspraak al met "het is momenteel nog niet aan de orde", premier Charles Michel trad hem daarin bij. Wel wordt er volop werk gemaakt om de nevenfuncties waar de NMBS voor bevoegd is af te bouwen. Een voorbeeld daarvan is het schrappen van diverse 'Fietspunten' aan stations. Pendelaars kunnen er bij materiaalpech hun fiets gratis laten repareren zodat ze toch nog hun weg naar huis kunnen verderzetten. Voorts werden en worden ook tal van loketten in kleinere stations gesloten. Dit alles leidt tot banenverlies.^[2] ^[3]

Het verminderen van de service van het openbaar vervoer leidt tot meer onvrede bij de reizigers. De privatiseringsgedachtes komen dan onmiddellijk bovendrijven als dé oplossing voor alle problemen. Maar is dat ook zo? In het Verenigd Koninkrijk is British Rail in 1996 geprivatiseerd. Elke spoorlijn werd verdeeld onder een andere operator. Wanneer geen operator wordt gevonden, dan moet de overheid alsnog bijspringen. Vanaf 2012 bijvoorbeeld werd de 'East Coastline' uitgebaat door de overheid zelf. ^[4]

Wat de Britse overheid destijds deed – het bewust onderfinancieren van de nationale spoorwegmaatschappij om ze dan te kunnen privatiseren – lijkt ook in België te gebeuren. In Engeland zijn de prijzen voor sommige treinritten wel tienmaal hoger dan een gelijkaardige ritje op het vasteland in Europa. Er wordt door de overheid ook vijfmaal meer subsidies uitgedeeld aan privéoperatoren dan aan het nationale British Rail. ^[5] ^[6] 60% van de bevolking wil terug naar een ééngemaakte nationale maatschappij. ^[7] Dat is ook waarom Jeremy Corbyn van Labour, in Engeland dit in zijn verkiezingsprogramma opnam. ^[8] In Nederland speelt zich een gelijkaardig scenario af, de regionale lijnen worden daar door provincies uitbesteed aan spoorbedrijven. De lokale lijnen worden meer en meer door de privé overgenomen. De Nederlandse Spoorwegen (NS) behoudt enkel de hoofdlijnen nog. Voor de hogesnelheidslijn tussen Antwerpen en Schiphol werd in een aanbestedingsprocedure een te hoge som betaald die de NS nog steeds zuur opbreekt. ^[9]

In Duitsland werkt men met een nog andere manier van aanbestedingen van privéoperatoren. Bedrijven kunnen er een rijpad bekomen op welke lijn dan ook. Dat laatste is vooralsnog geen succes gebleken. Overheidsbedrijf Deutsche Bahn houdt de teugels strak op de hoofdlijnen. Getuige daarvan is het ondergaan van de eerste privéoperator op een hoofdlijn, namelijk Locomore.^[10].

Als het dus werkelijk tot een privatisering van het net komt – en die komt er zeker onder druk van de Europese Unie er over enkele jaren al aan – is het best dat een nationaal bedrijf als de NMBS weerstand kan bieden tegen concurrentie. Met het bieden van goede service naar de reizigers toe, en kwalitatief treinmaterieel kan het al ver komen. Maar men mag zich niet blindstaren op de concurrentie, een bedrijf dat goed functioneert zou geen schrik mogen hebben voor concurrentie. Een mier zal nu eenmaal niet het gevecht aangaan met een olifant. De strijd zal dus gaan om kwaliteit, door nu te investeren zal men later kopzorgen voorkomen.

Bronnen, noten en/of referenties